Η επίσημη έναρξη λειτουργίας της Επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ πραγματοποιήθηκε χθες, Τετάρτη 31 Μαΐου 2017.
Η Έδρα λειτουργεί με την υποστήριξη του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος «Ιβάν Σαββίδης».
Οι βασικοί στόχοι της Επώνυμης Έδρας Ποντιακών Σπουδών περιλαμβάνουν την έρευνα, τη μελέτη και τη συστηματική καταγραφή της ιστορίας και του πολιτισμού του γεωγραφικού Πόντου κατά τους Νεότερους Χρόνους (από την άλωση της Κωνσταντινούπολης και έπειτα) και τη διδασκαλία της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού κατά την ίδια περίοδο.
Η Έδρα θα συνδεθεί με τις δομές, τα προγράμματα σπουδών και τα ερευνητικά προγράμματα που υφίστανται ήδη στα ελληνικά πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, καθώς επίσης θα συντονίσει, θα συστηματοποιήσει και θα καθοδηγήσει την έρευνα, ιδιαίτερα στο πεδίο του Ελληνισμού του Πόντου.
«Η έδρα έχει σκοπό να ερευνήσει σε βάθος, να καταγράψει συστηματικά, να αναδείξει σε όλο τον κόσμο και να διαφυλάξει για τις επόμενες γενιές την ιστορία και τον πολιτισμό του γεωγραφικού Πόντου από το 1461 μέχρι το 1923 , ανέφερε ο πρύτανης του ΑΠΘ, Περικλής Μήτκας, ευχαριστώντας το Ίδρυμα «Ιβάν Σαββίδης», το οποίο «εμπιστεύθηκε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο και συγκεκριμένα ένα από τα πιο προβεβλημένα διεθνώς τμήματά του, το τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας».
«Το Πανεπιστήμιο, ως θεματοφύλαξ της γνώσης, αναζητά και εγγυάται την αλήθεια. Η προσέγγισή του στα πράγματα και στα γεγονότα οφείλει να είναι ακαδημαϊκή και τεκμηριωμένη», τόνισε ο πρύτανης. «Πρέπει να θεωρούμε «εθνικόν ό,τι είναι αληθινόν» χωρίς να ξεχνάμε ότι τα έθνη «πρέπει να θυμούνται για να διδάσκονται».
Ο κ. Μήτκας ανακοίνωσε ότι πολύ σύντομα θα ολοκληρωθούν οι διαδικασίες ίδρυσης και της έδρας Ρωσικής Γλώσσας και Πολιτισμού στο ΑΠΘ, καθώς και ότι «με τη συμπαράσταση του Φιλανθρωπικού Ιδρύματος «Ιβάν Σαββίδης», θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε και στη σύσταση του Κέντρου Ποντιακών Μελετών».
«Για οτιδήποτε συνδέεται με τον Ποντιακό Ελληνισμό συμπεριφέρομαι με ζήλο και είμαι πολύ ευτυχής να συνδέσω το όνομά μου με την έδρα για τη μελέτη του Ποντιακού Ελληνισμού», δήλωσε ο κ. Ιβάν Σαββίδης, προσθέτοντας ότι «όσο ζω και θα έχω δυνατότητα, θα συμβάλλω στην ανάπτυξη αυτής της έδρας».
«Στη ζωή του ανθρώπου πάντα υπάρχουν στιγμιότυπα και ενδεχομένως ολόκληρες φάσεις της ζωής, όταν μπορεί και θέλει να φωνάξει δυνατά ότι είναι ευτυχής. Σήμερα είναι μία από αυτές τις περιπτώσεις, που θέλω να πω ότι είμαι πολύ ευτυχής. Αυτό σημαίνει ότι βιώνω εκείνη τη στιγμή, τη φάση της ζωής μου, όταν είμαι έτοιμος να πεθάνω οποιαδήποτε στιγμή για τον στόχο της ζωής μου».
Στην ποντιακή διάλεκτο, μίλησε για την «ξενιτιά που γεννάει πίκρα», μεταφέροντας λόγια που του είχε πει η μητέρα του όταν εκείνος έφυγε μακριά της 8 και 15 ετών. «Τα παιδιά και τα εγγόνια μας θέλουμε να ξέρουν την ιστορία, ποιοι είμαστε, τι κατάρα έχουμε, γιατί τα δάκρυα είναι πικρά. Έχουμε ιστορία και πρέπει όλος ο κόσμος να την ξέρει», είπε.
Ο Γ. Αμανατίδης
Στον χαιρετισμό του στην Τελετή εγκαινίων της Έδρας Ποντιακών Σπουδών στο ΑΠΘ ο Υφυπουργό Εξωτερικών, Γ. Αμανατίδη ανέφερε:
“Ο μεγάλος δάσκαλος των Ποντιακών σπουδών Οδυσσέας Λαμψίδης, που συντέλεσε όσο κανένας άλλος στην καταγραφή, διάσωση και ανάδειξη του Ποντιακού Ελληνισμού, έλεγε πολύ σωστά το εξής:
«Οι Έλληνες του Πόντου της πρώτης και δεύτερης γενιάς είναι συνδεδεμένοι με την πατρίδα τους μέσω των βιωμάτων και των αναμνήσεων. Θα πρόσθετα ότι και η τρίτη γενιά, και ιδίως της επαρχίας, είναι συνδεδεμένοι μέσω των αφηγήσεων των μεγαλυτέρων. Οι επόμενες γενιές μόνο με έναν τρόπο μπορούν να συνδεθούν με τον Πόντο. Και αυτός ο τρόπος είναι η γνώση. Η γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού του Πόντου».
Πράγματι, τα μόνα «μέσα» που είχαν οι Πόντιοι όταν έφυγαν από την πατρίδα, για τη διάδοση και διάσωση της ιστορίας και του πολιτισμού τους, ήταν η διαφύλαξη της συλλογικής μνήμης μέσω των βιωμάτων και των αναμνήσεων και της γλώσσας τους, μέσω των αφηγήσεων. «Ο θάνατος μιας γλώσσας σημαίνει την απώλεια ενός τρόπου ερμηνείας του κόσμου, σημαίνει την πτώση του πολιτισμού, που συνδέεται με αυτή τη γλώσσα» υποστηρίζει ο Γάλλος γλωσσολόγος Klaude Hagege.
Οι επόμενες γενιές όμως, μόνο με τη γνώση της ιστορίας και του πολιτισμού του, μπορούν να συνδεθούν με τον Πόντο. Μέχρι σήμερα, οι σπουδές για τον πολιτισμό και την ιστορία του Πόντου δεν διδάσκονταν συστηματικά σε κάποιον ακαδημαϊκό χώρο στην Ελλάδα ως ξεχωριστός κλάδος. Ούτε στο εξωτερικό υπάρχει ως αυτόνομο αντικείμενο σπουδών. Εντάσσεται όμως σε διάφορα τμήματα όπως ανατολικών, βυζαντινών, οθωμανικών σπουδών και τμήματα που ασχολούνται με την περιοχή της Εγγύς Ανατολής και τον Καύκασο. Παρόλα αυτά, τα τελευταία χρόνια, υπήρξαν τόσες εκδόσεις και μελέτες, τόσα συνέδρια και άρθρα, τόσο επιστημονικό ενδιαφέρον, εν γένει, για τον Πόντο, ώστε ο κορυφαίος Άγγλος βυζαντινολόγος, που ασχολήθηκε με τον Πόντο, Anthony Bryer, έκανε λόγο στο Α’ διεθνές συνέδριο που διεξήχθη προς τιμή του, για μια «αναγέννηση των ποντιακών σπουδών».
Στο πλαίσιο αυτό, με ιδιαίτερη χαρά και συγκίνηση χαιρετίζω την ίδρυση της Έδρας Ποντιακών Σπουδών στη Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου, εδώ στη Θεσσαλονίκη, με διδάσκοντα έναν πολύ αξιόλογο επιστήμονα, τον κ. Κυριάκο Χατζηκυριακίδη και χρηματοδότηση εξασφαλισμένη από το Φιλανθρωπικό Ίδρυμα «Ιβάν Σαββίδης».
Όπως ενημερώθηκα, πολλοί και ιδιαίτερα ενδιαφέροντες είναι οι στόχοι της έδρας Ποντιακών Σπουδών: Έρευνα, μελέτη και συστηματική καταγραφή της ιστορίας και του πολιτισμού του γεωγραφικού Πόντου κατά τους νεότερους χρόνους, διδασκαλία της ιστορίας του ποντιακού ελληνισμού κατά την ίδια περίοδο, διασύνδεση με τις δομές, τα προγράμματα σπουδών και τα ερευνητικά προγράμματα που υφίστανται ήδη στα ελληνικά πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα, συντονισμός της έρευνας στο πεδίο του Ελληνισμού του Πόντου, ερευνητικό πρόγραμμα, με τίτλο «Ψηφιακή αποτύπωση της διαχρονικής παρουσίας του Ελληνισμού στον χώρο του γεωγραφικού Πόντου», πενταετούς διάρκειας, συνεργασίες με πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα και επιστήμονες της αλλοδαπής που ασχολούνται με συναφή επιστημονικά ζητήματα, διοργάνωση και συμμετοχή σε διεθνή επιστημονικά συνέδρια, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και δημοσιεύσεις σε έγκριτα διεθνή περιοδικά.
Εύχομαι ολόψυχα καλή δύναμη σε διδάσκοντες και διδασκόμενους και καλή επιτυχία στο εξαιρετικά σημαντικό έργο που ξεκινάτε και που είναι βέβαιο, όχι μόνο θα οδηγήσει, προοδευτικά και «ανεπαισθήτως», όπως λέει ο Καβάφης, να ξαναβρούμε τον τρόπο της ελληνικότητας”.
Στην τελευταία συνεδρίαση της Συγκλήτου επικυρώθηκε η εισήγηση της αρμόδιας Επιτροπής της Φιλοσοφικής Σχολής, και για τη θέση εκλέχθηκε -σύμφωνα με όλες τις προβλεπόμενες νόμιμες διαδικασίες- ο κ. Κυριάκος Χατζηκυριακίδης.
Ο κ. Χατζηκυριακίδης έχει συγγράψει 3 μονογραφίες σε θέματα οικονομικής ιστορίας του Πόντου και δημοσιεύσει ικανό αριθμό άρθρων σε έγκριτα περιοδικά της ημεδαπής και αλλοδαπής, καθώς επίσης και σε πρακτικά Ελληνικών και Διεθνών Συνεδρίων. Επιπρόσθετα, έχει συμβάλει στη σύνταξη και επιμέλεια τεσσάρων ιστορικών Λευκωμάτων που αφορούν σε δραστηριότητες των προσφύγων από τον Πόντο στην Ελλάδα, ενώ έχει επιμεληθεί και της έκδοσης τεσσάρων τόμων που αφορούν στην ιστορία του Πόντου.
Στην είσοδο της Αίθουσας Τελετών του ΑΠΘ παρουσιάζεται η θεματική έκθεση «Η Παιδεία στον Πόντο» από τη συλλογή του κ. Στέργιου Θεοδωρίδη «Εν Πόντω-Συμβολή στη Μνήμη».
Η εκδήλωση τελούσε υπό την Αιγίδα της Α.Ε. του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κυρίου Προκοπίου Παυλόπουλου.
