Ηλίας Πλασκοβίτης και πορεία Δυτ.Βαλκανίων προς ΕΕ: Η Ελλάδα θα πρέπει να εργαστεί για να αποφύγουμε ένα πισωγύρισμα

Ηλίας Πλασκοβίτης

Συνέντευξη του Αναπληρωτή Καθηγητή του Παντείου Πανεπιστημίου Ηλία Πλασκοβίτη στη  Μαρίνα Κουρμπέλα marinakourbela@gmail.com

 

“Όταν ξεκίνησε η πρωτοβουλία της τότε ελληνικής προεδρίας, τα Δυτικά Βαλκάνια ήταν ο ξεχασμένος ευρωπαϊκός χώρος”

Ο κ. Ηλίας Πλασκοβίτης, Αναπληρωτής Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου σήμερα, επί Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, το πρώτο εξάμηνο του 2003, υπηρέτησε ως Γενικός Γραμματέας του Υπουργείου Εξωτερικών, με αρμοδιότητα στα θέματα της ΕΕ.

Ο κ. Πλασκοβίτης, με τη συνεργασία άξιων στελεχών του Υπουργείου Εξωτερικών συνέταξαν το λεγόμενο ¨Θεματολόγιο της Θεσσαλονίκης¨ στο οποίο γίνεται αναφορά, σχεδόν σε όλα τα κείμενα, της ΕΕ, που αφορούν την ένταξη χωρών των Δυτικών Βαλκανίων.

Η φράση του κ. Πλασκοβίτη, που έχει μείνει στη μνήμη μου, όταν πήγαινα για ρεπορτάζ την ώρα που συντασσόταν το σχετικό κείμενο και η οποία είναι δείγμα της προσπάθειας αυτών των πρωτεργατών στο θέμα, είναι: Μετά, γιατί πνιγόμαστε. Το “μετά” ήταν άλλη ημέρα, γιατί την ίδια, τελείωναν στη μακρά νύχτα.

Όμως, επανερχόμεθα στο θέμα, όχι για να προσθέσουμε στην επικαιρότητα, προσωπικές εμπειρίες, αλλά για ενημέρωση και επιβεβαίωση του σημαντικού ρόλου της Ελλάδας και της διαχρονικής στήριξης που παρέχει στην ευρωπαϊκή προοπτική των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, από προσωπικότητες που γνωρίζουν το θέμα από τη δημιουργία του, και έχουν συμβάλλει σημαντικά στην πρόοδό του.

Αυτό, με αφορμή το πολύ επίκαιρο θέμα, της αποτυχίας συμφωνίας από τους Ευρωπαίους ηγέτες, για την έναρξη ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία, και την Αλβανία.

Τι έγινε στην πρώτη Σύνοδο Κορυφής ΕΕ-Χωρων των Δυτικών Βαλκανίων στη Θεσσαλονίκη; τον Ιούνιο του 2003 ; Ποιος ο ρόλος της Ελλάδας; Ποια είναι η σημασία αυτής της συνόδου, για τις σχετικές εξελίξεις, που σημειώθηκαν,με την ένταξη χωρών των Δυτικών Βαλκανίων; Ποια εξέλιξη θα μπορούσε να έχει το θέμα της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και Αλβανία; Προετοιμάζονται οι Ελληνες επιχειρηματίες για συμμετοχή σε έργα και επενδύσεις που αναμένται να γίνουν τα προσεχή χρόνια;

Απαντά, ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Παντείου Πανεπιστημίου κ. Ηλίας Πλασκοβίτης στη συνέντευξη που έδωσε στη δημοσιογράφο κα Μαρίνα Κουρμπέλα

EΡ:Κύριε Πλασκοβίτη, σε συνεργασία με στελέχη του Υπουργείου Εξωτερικών ‘έχετε συντάξει τον Ιούνιο του 2003,το λεγόμενο ¨Θεματολόγιο της Θεσσαλονίκης. Ήταν πρωτοβουλία της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ η πραγματοποίηση της πρώτης Συνόδου Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων, τον Ιούνιο του 2003;

AΠ:“Όταν ξεκίνησε η πρωτοβουλία της τότε ελληνικής προεδρίας, τα Δυτικά Βαλκάνια ήταν ο ξεχασμένος ευρωπαϊκός χώρος, μια περιοχή καθυστέρησης και αστάθειας που κανείς δεν ήθελε να αγγίξει. Η προσέγγιση των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων προς το ευρωπαϊκό γίγνεσθαι ήταν ο βασικός στόχος μας τότε και πιστεύω ότι πρέπει να συνεχίσει να είναι.

Το πιστεύω γιατί η μακρά διαδρομή προς την ευρωπαϊκή οικογένεια υποχρεώνουν όσους την ακολουθούν να σέβονται τις θεμελιώδεις αρχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης: τη προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων περιλαμβανομένων των μειονοτήτων, την τήρηση του διεθνούς δικαίου σε θέματα εθνικής κυριαρχίας και ακεραιότητας των συνόρων, τη νομισματική και δημοσιονομική σταθερότητα, τις ανοιχτές αγορές και την ελευθερία των εμπορικών συναλλαγών. Είναι σαφές νομίζω ότι η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να υποστηρίζει αυτή τη προσέγγιση”.

EP:Ποια είναι η σημασία της συνόδου για τις εξελίξεις, που ακολούθησαν, σχετικά με την ένταξη χωρών των Δυτικών Βαλκανίων στην ΕΕ; Πως θα χαρακτηρίζατε τη συμβολή της Ελλάδας στην πορεία των χωρών των Δυτικών Βαλκανίων προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, και γενικά, στην ευρωβαλκανική προσέγγιση;

AΠ:”Η έκτοτε πορεία ήταν προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά με μεγάλες διαχρονικά διακυμάνσεις. Οι εσωτερικές εξελίξεις και ισορροπίες στην Ε.Ε. αλλά κυρίως οι πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις στα ίδια τα κράτη των Δυτικών Βαλκανίων επηρέασαν καθοριστικά τη πορεία προσέγγισης. Η επικράτηση εθνολαϊκιστικών δυνάμεων, διχαστικού λόγο και αλυτρωτισμού αποτέλεσαν όχι μόνο αντικειμενικά εμπόδια αλλά τροφοδότησαν και τα φοβικά αισθήματα ορισμένων κρατών μελών της Ε.Ε. Η ελληνική στάση αν και διαχρονικά συνεπής ως προς τη στήριξη του ευρωπαϊκού προσανατολισμού των Δυτικών Βαλκανίων δεν ήταν αρκετή για να υπερβεί τα εμπόδια που προαναφέραμε. Ιδιαίτερα μετά τη κρίση του 2008 και τη κατάρρευση της ελληνικής οικονομίας η βαρύτητα των θέσεών μας κατέστη σχεδόν περιθωριακή”.

EP:Κύριε Πλασκοβίτη, πιστεύετε πως οι δύο πλευρές, η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι χώρες των Δυτικών Βαλκανίων χρειάζονται η μία την άλλη; Συμβάλλει η στενή συνεργασία τους σε ένα σταθερό πλαίσιο, με τη διεύρυνση της ΕΕ προς την περιοχή των Βαλκανίων;

AΠ:”Τα Δυτικά Βαλκάνια είναι Ευρώπη. Στο βαθμό που είναι πολιτικά και οικονομικά έτοιμα να υιοθετήσουν τις πιο πάνω θεμελιώδεις αρχές και το κοινοτικό κεκτημένο κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί την ενσωμάτωσή τους στην Ε.Ε. Γεωπολιτικοί και οικονομικοί λόγοι δικαιολογούν τη θέση αυτή. Αν αντίθετα επικρατήσουν οι φοβικές λογικές χαμένες θα είναι και οι δύο πλευρές. Αλλά και η σειρά των πραγμάτων έχει σημασία. Δεν μπορούμε να απαιτούμε από αδύναμες χώρες δύσκολες μεταρρυθμίσεις χωρίς να προσφέρουμε ένα απτό όραμα ως προς το τελικό στόχο.”

EP: Ποια εξέλιξη θα μπορούσε να έχει το θέμα της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία, μετά την αποτυχία επίτευξης ομοφωνίας για το θέμα ,στη Σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, στις 17 και 18 Οκτωβρίου;

AΠ:”Όπως προανέφερα η πορεία έχει διακυμάνσεις. Αυτό δεν πρέπει να μας εκπλήττει, ούτε να μας απογοητεύει. Η Γαλλία είχε πάντα ως προτεραιότητα την εμβάθυνση της Ένωσης. Στο βαθμό που διαπιστώνει ότι τα τελευταία χρόνια τα βήματα προς την περαιτέρω οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση γίνονται όλο και πιο αβέβαια ήταν αναμενόμενο να αντιδράσει όπως αντέδρασε. Δεν πιστεύω ότι η στάση αυτή θα είναι μόνιμη. Όταν ξεπεράσουμε το σκόπελο του BREXIT και ξαναβρούμε το βηματισμό μας τότε το πράσινο φώς θα ανάψει. Υπάρχει όμως ένας σοβαρός κίνδυνος: η προσωρινή έστω αναστολή να πυροδοτήσει αρνητικές αντιδράσεις στο εσωτερικό των υποψηφίων χωρών, να ενισχύσει ευρωσκεπτικιστικές τάσεις και τότε το πισωγύρισμα θα είναι πιο σοβαρό και πιο μακροχρόνιο. Η Ελλάδα θα πρέπει να εργαστεί για να το αποφύγουμε. Ας ελπίσουμε ότι θα τα καταφέρουμε”.

EP:Από την Ευρωπαϊκή Ένωση από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Κίνα και άλλες χώρες εκφράζεται μεγάλο ενδιαφέρον για επιχειρηματικές δραστηριότητες στην περιοχή των Βαλκανίων, για επενδύσεις κ.λπ.Έχουν, δε ,αναγγελθεί από την ΕΕ χρηματοδοτήσεις για επενδυτικές δράσεις σε έργα διασυνδεσιμότητας στους τομείς της Ενέργειας, των Μεταφορών, της Ψηφιακής Οικονομίας, αλλά και της Εκπαίδευσης και της Κλιματικής Αλλαγής, στη νέα προγραμματική περίοδο ( 2021 – 2027)Πιστεύετε, πως πρέπει να ενημερωθούν σωστά οι Έλληνες επιχειρηματίες και να προετοιμαστούν καλά ώστε να αξιοποιήσουν τις δυνατότητες που θα υπάρξουν;

AΠ:”Η έγκαιρη και ορθή ενημέρωση πάντα βοηθάει. Όμως νομίζω ότι δεν είναι το κύριο πρόβλημα για την ελληνική επιχειρηματική συμμετοχή στα Δυτικά Βαλκάνια. Οι ελληνικές επιχειρήσεις, αν και λόγω της κρίσης έχουν αυξήσει σημαντικά την εξωστρέφειά τους, εξακολουθούν να στερούνται χρηματοδοτικών πόρων για συμμετοχή σε μεγάλες επενδύσεις. Η πιστοδοτική ικανότητα του τραπεζικού μας συστήματος είναι πολύ περιορισμένη και το δανειακό κόστος συγκριτικά υψηλό. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι οι γεωστρατηγικοί ανταγωνισμοί είναι πολύ έντονοι στη περιοχή και αυτό συχνά καθυστερεί ή και ακυρώνει επενδυτικά σχέδια που διαφορετικά θα μπορούσαν να έχουν προ πολλού ολοκληρωθεί. Αν η ευρωπαϊκή προοπτική των υπόψη χωρών γινόταν σαφής και οριστική αφενός οι παρεμβάσεις τρίτων δεν θα είχαν τη επίδραση που σήμερα βλέπουμε και αφετέρου οι επενδυτικές ροές θα πραγματοποιούνταν σε ένα πλαίσιο ασφάλειας και βεβαιότητας”.:”